بیماریهای پلک و کاسه چشم (اربیت)
مقدمه
چشم یکی از حساس‌ترین و مهم‌ترین اعضای بدن است که برای عملکرد صحیح خود به محافظت کامل نیاز دارد. پلک و کاسه چشم (اربیت) نقش بسیار مهمی در حفظ سلامت چشم دارند و هرگونه اختلال یا بیماری در این نواحی می‌تواند باعث مشکلات جدی در بینایی و سلامت عمومی چشم شود.
بیماریهای پلک شامل طیف وسیعی از مشکلات از جمله التهاب، عفونت، رشد غیرطبیعی مژه‌ها، تومورها و اختلالات عملکردی است. همچنین، کاسه چشم یا اربیت ممکن است دچار عفونت، التهاب، تومورها، شکستگی‌ها و بیماریهای سیستمیک شود که نیاز به تشخیص و درمان به‌موقع دارند.
در این مقاله، انواع بیماریهای پلک و کاسه چشم را بررسی می‌کنیم، علل و علائم آن‌ها را توضیح می‌دهیم و راهکارهای درمانی را معرفی خواهیم کرد.
بیماریهای پلک و کاسه چشم
۱. بلفاریت (التهاب لبه پلک)
بلفاریت یکی از رایج‌ترین بیماریهای پلک است که به دلیل التهاب مزمن در حاشیه پلک ایجاد می‌شود.
این بیماری معمولاً ناشی از عفونت‌های باکتریایی، شوره سر، اختلالات غدد چربی و واکنش‌های آلرژیک است.
علائم بلفاریت:
✔ قرمزی و التهاب پلک‌ها
✔ خارش و سوزش چشم
✔ پوسته‌پوسته شدن در حاشیه پلک
✔ خشکی چشم و احساس جسم خارجی در چشم
روش‌های درمان بلفاریت:
🔹 شست‌وشوی روزانه پلک با شامپو بچه یا شوینده‌های مخصوص
🔹 استفاده از کمپرس گرم برای کاهش التهاب
🔹 مصرف آنتی‌بیوتیک‌های موضعی یا خوراکی در موارد شدید
🔹 استفاده از اشک مصنوعی برای کاهش خشکی چشم
۲. گل‌مژه (هوردئولوم)
گل‌مژه یک عفونت حاد در غدد چربی پلک است که منجر به تورم، قرمزی و درد می‌شود.
این بیماری معمولاً به دلیل عفونت باکتریایی رخ داده و در عرض چند روز بهبود می‌یابد.
علائم گل‌مژه:
✔ توده متورم و دردناک در لبه پلک
✔ قرمزی و التهاب
✔ خروج چرک در صورت عفونت شدید
✔ حساسیت به لمس
روش‌های درمان گل‌مژه:
🔹 استفاده از کمپرس گرم برای کمک به تخلیه عفونت
🔹 مصرف آنتی‌بیوتیک‌های موضعی در صورت نیاز
🔹 پرهیز از فشار دادن یا ترکاندن گل‌مژه برای جلوگیری از انتشار عفونت
🔹 در موارد شدید، تخلیه جراحی توسط چشم‌پزشک
۳. شالازیون
شالازیون یک توده غیرعفونی و بدون درد در پلک است که به دلیل انسداد غدد چربی (غدد میبومین) ایجاد می‌شود.
این بیماری برخلاف گل‌مژه معمولاً دردناک نیست.
علائم شالازیون:
✔ برجستگی کوچک و بدون درد روی پلک
✔ تاری دید در صورت بزرگ بودن توده
✔ التهاب و تورم گاه‌به‌گاه
روش‌های درمان شالازیون:
🔹 کمپرس گرم و ماساژ پلک برای باز شدن غدد چربی
🔹 تزریق استروئید در مواردی که توده بزرگ شده باشد
🔹 جراحی کوچک برای برداشتن شالازیون‌های مزمن
۴. تریکیازیس (رشد غیرطبیعی مژه‌ها)
در این بیماری، مژه‌ها به سمت داخل و به طرف سطح چشم رشد می‌کنند که باعث سایش، تحریک و احتمال زخم قرنیه می‌شود.
علائم تریکیازیس:
✔ تحریک چشم و احساس جسم خارجی
✔ قرمزی و التهاب چشم
✔ اشک‌ریزش مداوم
✔ کاهش بینایی در موارد شدید
روش‌های درمان تریکیازیس:
🔹 برداشتن مژه‌های مشکل‌ساز با پنس مخصوص
🔹 استفاده از لیزر یا جراحی در موارد مکرر
۵. انتروپیون و اکتروپیون
- انتروپیون: چرخش غیرطبیعی پلک به سمت داخل که باعث تماس مژه‌ها با سطح چشم می‌شود.
- اکتروپیون: چرخش غیرطبیعی پلک به سمت خارج که باعث خشکی چشم و تحریک مداوم می‌شود.
روش درمان:
🔹 جراحی اصلاحی برای بازگرداندن پلک به موقعیت طبیعی
بیماریهای کاسه چشم (اربیت)
۱. التهاب کاسه چشم (سلولیت اربیتال و پره‌سپتال)
التهاب در این ناحیه می‌تواند به دلیل عفونت‌های ویروسی، باکتریایی، سینوزیت مزمن یا آسیب‌های چشمی رخ دهد.
علائم التهاب کاسه چشم:
✔ درد شدید در اطراف چشم
✔ تورم و قرمزی پلک
✔ اختلال در حرکت چشم
✔ کاهش بینایی در موارد شدید
روش‌های درمان:
🔹 مصرف آنتی‌بیوتیک‌های قوی
🔹 در موارد شدید، بستری و درمان تزریقی
۲. تومورهای کاسه چشم
تومورهای خوش‌خیم یا بدخیم در کاسه چشم می‌توانند باعث دوبینی، بیرون‌زدگی چشم و فشار روی عصب بینایی شوند.
روش‌های درمان:
🔹 جراحی برای خارج کردن تومور
🔹 پرتودرمانی یا شیمی‌درمانی در موارد بدخیم
۳. شکستگی‌های کاسه چشم
این نوع آسیب معمولاً بر اثر ضربه مستقیم به صورت ایجاد شده و ممکن است باعث تورم،
خونریزی داخلی و محدودیت حرکت چشم شود.
روش درمان:
🔹 استراحت و پیگیری برای موارد خفیف
🔹 جراحی ترمیمی برای شکستگی‌های شدید
-
بیماری های پلک
-
بلفاریت (التهاب لبه پلک)
-
گل‌مژه (هوردئولوم)
-
شالازیون
-
تریکیازیس (رشد غیرطبیعی مژه‌ها)
-
انتروپیون و اکتروپیون
-
بیماریهای کاسه چشم (اربیت)
-
التهاب کاسه چشم
-
تومورهای کاسه چشم
-
شکستگی‌های کاسه چشم
پیشگیری از بیماریهای پلک و کاسه چشم
✔ رعایت بهداشت و شست‌وشوی منظم پلک‌ها
✔ اجتناب از مالیدن چشم‌ها
✔ استفاده از عینک‌های محافظ در ورزش‌های پرخطر
✔ مراجعه سریع به چشم‌پزشک در صورت بروز علائم مشکوک
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورت مشاهده علائم زیر، فوراً به پزشک مراجعه کنید:
✅ درد شدید و مداوم در پلک یا چشم
✅ کاهش ناگهانی بینایی
✅ دوبینی یا تورم غیرعادی
✅ عفونت‌های مکرر پلک
نتیجه‌گیری
بیماریهای پلک و کاسه چشم می‌توانند از مشکلات ساده و موقتی تا شرایط پیچیده و خطرناک متغیر باشند. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب، نقش مهمی در جلوگیری از عوارض جدی دارد. اگر دچار علائم مشکوک هستید، مراجعه سریع به چشم‌پزشک بهترین تصمیم خواهد بود.
