درمان آب مروارید
مقدمه
آب مروارید (کاتاراکت) یکی از شایع‌ترین بیماریهای چشمی است که در آن عدسی طبیعی چشم تدریجاً کدر می‌شود و باعث تاری دید، کاهش وضوح تصویر و حساسیت به نور می‌شود. این بیماری معمولاً با افزایش سن رخ می‌دهد اما می‌تواند به دلایل دیگری مانند دیابت، ضربه به چشم، مصرف طولانی‌مدت کورتیکواستروئیدها یا عوامل ژنتیکی نیز ایجاد شود.
آب مروارید تنها از طریق جراحی درمان می‌شود و روش‌های دارویی یا لیزری برای از بین بردن آن مؤثر نیستند. در این مقاله، به بررسی روش‌های درمانی، روند جراحی، مراقبت‌های بعد از عمل و نکات مهم برای پیشگیری از پیشرفت آب مروارید خواهیم پرداخت.
آب مروارید چیست؟
🔹 آب مروارید یک عارضه چشمی است که در آن عدسی چشم شفافیت خود را از دست می‌دهد و دید فرد به‌تدریج کاهش می‌یابد.
🔹 این بیماری اغلب در سنین بالا رخ می‌دهد، اما می‌تواند مادرزادی یا ناشی از بیماریهای زمینه‌ای نیز باشد.
🔹 در مراحل اولیه، ممکن است بیمار متوجه کاهش دید خود نشود، اما با گذشت زمان، تاری دید و مشکل در تشخیص جزئیات بیشتر می‌شود.
علائم آب مروارید
✅ تاری دید تدریجی (مشابه نگاه کردن از پشت شیشه‌ی بخارگرفته)
✅ افزایش حساسیت به نور (به‌ویژه در شب هنگام رانندگی)
✅ کاهش دید رنگ‌ها (رنگ‌ها کم‌رنگ و محو دیده می‌شوند)
✅ دید دوگانه در یک چشم
✅ نیاز مکرر به تغییر نمره عینک
✅ مشکل در مطالعه و انجام کارهای دقیق
🔸 در صورت مشاهده این علائم، معاینه توسط چشم‌پزشک برای تشخیص و برنامه‌ریزی درمانی ضروری است.
روش‌های درمان آب مروارید
۱. اصلاح موقت با عینک (برای مراحل اولیه)
🔹 در مراحل اولیه آب مروارید، ممکن است تغییر در نمره عینک یا استفاده از لنزهای ضدنور موقتاً کمک کند.
🔹 این روش فقط تسکینی است و تأثیری در درمان بیماری ندارد.
۲. جراحی آب مروارید (تنها راه‌حل قطعی)
🔹 جراحی آب مروارید تنها روش درمانی مؤثر برای این بیماری است.
🔹 در این روش، عدسی طبیعی کدر شده برداشته شده و با یک عدسی مصنوعی (IOL) جایگزین می‌شود.
🔹 این جراحی معمولاً کم‌خطر، سریع و بدون نیاز به بستری شدن انجام می‌شود.
انواع روش‌های جراحی آب مروارید
۱. فیکوامولسیفیکاسیون (Phacoemulsification - روش رایج و مدرن)
✅ رایج‌ترین روش درمان آب مروارید
✅ بدون نیاز به بخیه و با برش‌های بسیار کوچک (حدود ۲-۳ میلی‌متر)
✅ استفاده از امواج اولتراسوند برای خرد کردن عدسی کدر و خارج کردن آن
✅ قرار دادن عدسی مصنوعی جدید داخل چشم
✅ دوره نقاهت بسیار کوتاه و بازگشت سریع بینایی
۲. جراحی خارج کپسولی (Extracapsular Cataract Extraction - ECCE)
🔸 در مواردی که آب مروارید بسیار پیشرفته است و فیکوامولسیفیکاسیون ممکن نیست، این روش به کار می‌رود.
🔸 عدسی طبیعی چشم به‌صورت کامل و یکجا خارج می‌شود.
🔸 نیاز به برش بزرگ‌تر (حدود ۸-۱۰ میلی‌متر) و چندین بخیه دارد.
🔸 دوره نقاهت طولانی‌تر و نیاز به مراقبت بیشتر نسبت به روش فیکو
۳. جراحی داخل کپسولی (Intracapsular Cataract Extraction - ICCE) - روش منسوخ‌شده
🔸 در این روش، عدسی به همراه کپسول اطراف آن به‌طور کامل برداشته می‌شود.
🔸 امروزه این روش کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد، زیرا عوارض بیشتری دارد.
عدسی‌های مصنوعی مورد استفاده در جراحی آب مروارید
پس از برداشتن عدسی طبیعی، یک عدسی داخل چشمی (IOL) جایگزین آن می‌شود. انواع عدسی‌های مصنوعی شامل:
✔️ عدسی تک‌کانونی: امکان دید واضح در یک فاصله خاص (دور یا نزدیک)
✔️ عدسی چندکانونی: اصلاح دید در فواصل مختلف (دور و نزدیک)
✔️ عدسی توریک: مناسب برای بیماران دارای آستیگماتیسم
🔹 انتخاب نوع عدسی به نیازهای بینایی بیمار و توصیه پزشک بستگی دارد.
مراقبت‌های پس از جراحی آب مروارید
✅ استفاده منظم از قطره‌های چشمی تجویز شده (آنتی‌بیوتیک و ضدالتهاب)
✅ پرهیز از مالیدن چشم و ضربه به آن
✅ استفاده از محافظ چشمی هنگام خواب در چند روز اول
✅ پرهیز از انجام فعالیت‌های سنگین (مانند بلند کردن اجسام سنگین)
✅ عدم خم شدن زیاد در روزهای اول پس از جراحی
✅ پرهیز از قرار گرفتن در معرض گرد و غبار و دود
✅ عدم استفاده از آرایش چشم تا چند هفته
🔹 اغلب بیماران طی ۲۴ تا ۴۸ ساعت بعد از جراحی بهبود بینایی را تجربه می‌کنند.
عوارض احتمالی جراحی آب مروارید
✅ افزایش موقت فشار داخل چشم
✅ التهاب و قرمزی چشم (معمولاً با دارو کنترل می‌شود)
✅ تورم قرنیه یا شبکیه (در موارد نادر)
✅ کدر شدن کپسول عدسی پس از جراحی (نیاز به لیزر YAG)
✅ عفونت (بسیار نادر، اما نیاز به درمان فوری دارد
🔹 رعایت توصیه‌های پزشک و مصرف منظم داروها احتمال بروز عوارض را به حداقل می‌رساند.
پیشگیری از پیشرفت آب مروارید
🔹 معاینات منظم چشمی (به‌ویژه برای افراد بالای ۴۰ سال)
🔹 استفاده از عینک آفتابی با فیلتر UV برای محافظت از چشم
🔹 کنترل بیماریهای زمینه‌ای مانند دیابت و فشار خون
🔹 پرهیز از مصرف طولانی‌مدت کورتون‌ها بدون تجویز پزشک
🔹 مصرف غذاهای غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها (مانند سبزیجات، میوه‌ها و امگا-۳)
🔹 عدم مصرف دخانیات و الکل
نتیجه‌گیری
آب مروارید یکی از شایع‌ترین علل کاهش بینایی است که خوشبختانه به‌راحتی و با جراحی قابل درمان است. این بیماری معمولاً به‌صورت تدریجی پیشرفت می‌کند و در صورت عدم درمان، می‌تواند باعث اختلال جدی در بینایی شود.
✅ تنها راه درمان قطعی آب مروارید، جراحی و جایگزینی عدسی چشم با یک عدسی مصنوعی است.
✅ روش فیکوامولسیفیکاسیون (فیکو) بهترین و مدرن‌ترین روش جراحی آب مروارید است.
✅ با رعایت مراقبت‌های بعد از جراحی، احتمال موفقیت بسیار بالا بوده و بینایی فرد بهبود می‌یابد.
