تشخیص و درمان التهاب ملتحمه
مقدمه
التهاب ملتحمه که به‌عنوان قرمزی چشم یا کنژنکتیویت (Conjunctivitis) نیز شناخته می‌شود، یک بیماری شایع چشمی است که می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله عفونت، آلرژی یا تحریکات محیطی ایجاد شود. این بیماری باعث قرمزی، خارش، سوزش و ترشح از چشم می‌شود و بسته به علت آن، ممکن است واگیردار باشد.
در این مقاله، به بررسی علائم، علل، روش‌های تشخیص و درمان التهاب ملتحمه خواهیم پرداخت تا اطلاعات کاملی درباره این بیماری چشمی در اختیار شما قرار دهیم.
التهاب ملتحمه چیست؟
ملتحمه یک لایه نازک و شفاف است که سطح داخلی پلک‌ها و قسمت سفید چشم (صلبیه) را می‌پوشاند. التهاب ملتحمه زمانی رخ می‌دهد که این غشا دچار عفونت، آلرژی یا تحریک شود و باعث قرمزی و تورم چشم شود.
🔹 انواع التهاب ملتحمه
1️⃣ التهاب ملتحمه عفونی (ویروسی یا باکتریایی)
2️⃣ التهاب ملتحمه آلرژیک
3️⃣ التهاب ملتحمه تحریکی (ناشی از مواد شیمیایی، دود، لنزهای تماسی و غیره)
علائم التهاب ملتحمه
✅ قرمزی و تورم چشم
✅ احساس خارش یا سوزش
✅ ترشحات چشمی (زرد یا سفید در نوع باکتریایی، آبکی در نوع ویروسی و آلرژیک)
✅ احساس وجود جسم خارجی در چشم
✅ افزایش حساسیت به نور
✅ چسبیدن پلک‌ها به هم، به‌ویژه در هنگام بیدار شدن (در نوع باکتریایی)
علل التهاب ملتحمه
۱. التهاب ملتحمه عفونی (ویروسی و باکتریایی)
🔹 التهاب ملتحمه ویروسی:
• معمولاً توسط ویروس‌های مرتبط با سرماخوردگی ایجاد می‌شود.
• بسیار مسری است و از طریق تماس مستقیم یا سطوح آلوده منتقل می‌شود.
• اغلب با علائم سرماخوردگی مانند گلودرد و تب همراه است.
🔹 التهاب ملتحمه باکتریایی:
• ناشی از باکتری‌هایی مانند استرپتوکوک یا استافیلوکوک است.
• باعث ترشحات چرکی زرد یا سبزرنگ و چسبیدن پلک‌ها می‌شود.
• نیاز به آنتی‌بیوتیک چشمی دارد.
۲. التهاب ملتحمه آلرژیک
🔹 در اثر آلرژن‌هایی مانند گرده گل، گرد و غبار، موی حیوانات و لنزهای تماسی ایجاد می‌شود.
🔹 دوطرفه است و معمولاً همراه با آبریزش بینی و عطسه دیده می‌شود.
🔹 باعث خارش شدید و اشک‌ریزش بیش‌ازحد می‌شود.
۳. التهاب ملتحمه تحریکی (غیرعفونی)
🔹 در اثر تحریکات شیمیایی، دود، گردوغبار، نور شدید و لنزهای تماسی ایجاد می‌شود.
🔹 معمولاً واگیردار نیست اما باعث قرمزی و ناراحتی چشم می‌شود.
روش‌های تشخیص التهاب ملتحمه
✅ معاینه بالینی چشم‌پزشک: تشخیص بر اساس علائم و معاینه فیزیکی چشم انجام می‌شود.
✅ آزمایش ترشحات چشمی: در موارد مشکوک به عفونت باکتریایی، نمونه‌گیری از ترشحات برای تعیین نوع باکتری انجام می‌شود.
✅ آزمایش آلرژی: در موارد آلرژیک، آزمایش حساسیت برای شناسایی محرک‌ها تجویز می‌شود.
درمان التهاب ملتحمه
۱. درمان التهاب ملتحمه ویروسی
⏺️ استراحت و رعایت بهداشت چشمی (چشم خود را لمس نکنید)
⏺️ کمپرس آب سرد برای کاهش تورم و خارش
⏺️ اشک مصنوعی برای کاهش خشکی و سوزش
⏺️ عدم استفاده از لنزهای تماسی تا زمان بهبودی
⏺️ معمولاً خودبه‌خود طی ۷ تا ۱۴ روز بهبود می‌یابد و نیازی به آنتی‌بیوتیک ندارد.
۲. درمان التهاب ملتحمه باکتریایی
⏺️ قطره‌های آنتی‌بیوتیک چشمی مانند کلرامفنیکل، سیپروفلوکساسین یا تتراسایکلین
⏺️ پمادهای آنتی‌بیوتیکی در موارد شدیدتر
⏺️ تمیز کردن پلک‌ها با پنبه آغشته به سرم فیزیولوژیک
⏺️ عدم استفاده از لنزهای تماسی و لوازم آرایشی چشمی تا زمان بهبودی
۳. درمان التهاب ملتحمه آلرژیک
⏺️ پرهیز از تماس با آلرژن‌ها (مثلاً استفاده از عینک هنگام خروج از خانه)
⏺️ قطره‌های آنتی‌هیستامین چشمی مانند الاستوکافت یا کتوتیفن
⏺️ قطره‌های تثبیت‌کننده ماست‌سل مانند کرومولین سدیم
⏺️ استفاده از کمپرس سرد برای کاهش خارش و تورم
⏺️ در موارد شدید، قطره‌های استروئیدی چشمی تحت نظر پزشک تجویز می‌شود.
۴. درمان التهاب ملتحمه تحریکی
⏺️ شستن چشم با آب یا سرم فیزیولوژیک برای خروج مواد تحریک‌کننده
⏺️ استفاده از اشک مصنوعی برای تسکین سوزش
⏺️ پرهیز از قرار گرفتن در معرض دود، گردوغبار و مواد شیمیایی
⏺️ در موارد شدید، استفاده از قطره‌های ضدالتهاب تحت نظر چشم‌پزشک توصیه می‌شود.
پیشگیری از التهاب ملتحمه
شستن مرتب دست‌ها و پرهیز از تماس مستقیم با چشم
✅ عدم استفاده مشترک از حوله، روبالشی و لوازم آرایشی چشمی
✅ تعویض منظم لنزهای تماسی و رعایت بهداشت لنزها
✅ اجتناب از محیط‌های آلوده و دودزا
✅ درمان سریع آلرژی‌های چشمی برای جلوگیری از تحریک ملتحمه
سوالات متداول درباره التهاب ملتحمه
۱. آیا التهاب ملتحمه واگیردار است؟
🔹 بله، نوع ویروسی و باکتریایی به‌شدت مسری هستند و از طریق تماس مستقیم، سطوح آلوده و ترشحات چشمی منتقل می‌شوند.
۲. التهاب ملتحمه چقدر طول می‌کشد؟
🔹 نوع ویروسی: بین ۷ تا ۱۴ روز
🔹 نوع باکتریایی: با مصرف آنتی‌بیوتیک طی ۳ تا ۷ روز بهبود می‌یابد.
🔹 نوع آلرژیک و تحریکی: بسته به حذف عامل تحریک‌کننده، علائم ممکن است سریع‌تر برطرف شوند.
۳. آیا می‌توان با التهاب ملتحمه به محل کار یا مدرسه رفت؟
🔹 اگر نوع ویروسی یا باکتریایی باشد، بهتر است تا زمان رفع قرمزی و ترشحات، از حضور در محیط‌های عمومی خودداری کنید تا از انتقال بیماری جلوگیری شود.
نتیجه‌گیری
🔹 التهاب ملتحمه یا قرمزی چشم یک بیماری شایع است که به دلایل عفونی، آلرژیک یا تحریکی ایجاد می‌شود.
🔹 تشخیص زودهنگام و درمان مناسب (مانند قطره‌های آنتی‌بیوتیک، آنتی‌هیستامین، یا اشک مصنوعی) می‌تواند به تسریع بهبودی کمک کند.
