درمان ناخنک چشم
مقدمه
ناخنک چشم (Pterygium) یک ضایعه غیرطبیعی است که به شکل یک بافت گوشتی، معمولاً از سمت گوشه داخلی چشم (نزدیک بینی)، روی سطح قرنیه رشد می‌کند. این بیماری می‌تواند یک یا هر دو چشم را درگیر کند و در برخی موارد باعث تاری دید و ناراحتی چشمی شود.
ناخنک چشم معمولاً به دلیل قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض نور خورشید، گرد و غبار و باد ایجاد می‌شود. این بیماری اغلب در مناطق گرمسیری و افرادی که ساعات زیادی را در فضای باز می‌گذرانند، شایع‌تر است. در این مقاله، دلایل، علائم، روش‌های تشخیص و درمان ناخنک چشم را به‌طور جامع بررسی خواهیم کرد.
ناخنک چشم چیست؟
🔹 ناخنک یک رشد غیرطبیعی از بافت ملتحمه (لایه شفاف روی سفیدی چشم) است که به تدریج روی قرنیه کشیده می‌شود.
🔹 این عارضه می‌تواند کوچک و بدون علائم باشد یا در موارد پیشرفته‌تر، بینایی را تحت تأثیر قرار دهد.
🔹 ناخنک معمولاً خوش‌خیم است، اما در صورت پیشرفت، ممکن است نیاز به درمان‌های دارویی یا جراحی داشته باشد.
دلایل و عوامل خطر ابتلا به ناخنک چشم
علت دقیق ناخنک چشم مشخص نیست، اما عوامل زیر در بروز آن نقش دارند:
✅ قرار گرفتن در معرض اشعه ماورای بنفش (UV): مهم‌ترین عامل خطر، قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض نور خورشید، به‌ویژه در محیط‌های پرنور مانند مناطق ساحلی و کویری است.
✅ قرار گرفتن در معرض باد و گرد و غبار: محیط‌های خشک و بادخیز، احتمال تحریک چشم و ایجاد ناخنک را افزایش می‌دهند.
✅ تحریکات مزمن چشمی: خشکی چشم، تحریک ناشی از مواد شیمیایی و استفاده از لنزهای تماسی ممکن است در تشکیل ناخنک نقش داشته باشند.
✅ ژنتیک: در برخی خانواده‌ها، استعداد بیشتری برای ابتلا به ناخنک مشاهده شده است.
✅ سن و جنسیت: بیشتر در افراد بالای ۳۰ سال و مردانی که در فضای باز کار می‌کنند، دیده می‌شود.
علائم ناخنک چشم
✔️ قرمزی و التهاب ملتحمه
✔️ سوزش، خارش و احساس جسم خارجی در چشم
✔️ خشکی چشم و اشک‌ریزش زیاد
✔️ تاری دید در صورت پیشرفت ضایعه به داخل قرنیه
✔️ احساس ناراحتی هنگام استفاده از لنز تماسی
✔️ ایجاد تغییرات ظاهری در چشم (ظاهر گوشتی روی سفیدی چشم)
تشخیص ناخنک چشم
🔹 پزشک با معاینه چشمی و بررسی ضایعه با اسلیت لمپ می‌تواند ناخنک را تشخیص دهد.
🔹 در موارد خاص، برای بررسی دقیق‌تر تصویربرداری از قرنیه (توپوگرافی قرنیه) انجام می‌شود.
🔹 در صورت رشد غیرمعمول ضایعه، ممکن است نیاز به بیوپسی باشد تا سایر بیماریهای چشمی رد شوند.
روش‌های درمان ناخنک چشم
۱. درمان‌های غیرجراحی (درمان‌های اولیه)
🔹 اگر ناخنک کوچک باشد و علائم خفیفی داشته باشد، معمولاً درمان دارویی و مراقبت‌های خانگی توصیه می‌شود.
✅ استفاده از اشک مصنوعی و قطره‌های چشمی برای کاهش خشکی و تحریک چشم
✅ قطره‌های استروئیدی یا ضدالتهابی برای کاهش التهاب و قرمزی
✅ پرهیز از قرار گرفتن در معرض نور خورشید و استفاده از عینک آفتابی با فیلتر UV
✅ استفاده از کمپرس سرد برای کاهش التهاب و سوزش چشم
۲. جراحی ناخنک چشم (Pterygium Surgery)
🔹 در مواردی که ناخنک باعث کاهش بینایی، ناراحتی شدید یا مشکلات زیبایی شود، جراحی توصیه می‌شود.
🔹 این جراحی معمولاً به‌صورت سرپایی و با بی‌حسی موضعی انجام می‌شود.
🔹 روش‌های جراحی
✅ برداشت ناخنک و پیوند ملتحمه (رایج‌ترین روش جراحی، که خطر عود بیماری را کاهش می‌دهد)
✅ برداشت ناخنک بدون پیوند (Simple Excision) (در موارد ساده‌تر)
✅ استفاده از داروهای ضد تکثیر سلولی (مثل میتومایسین C) برای کاهش احتمال عود
۳. مراقبت‌های بعد از جراحی ناخنک
🔹 استفاده از قطره‌های آنتی‌بیوتیک و استروئیدی برای جلوگیری از عفونت و التهاب
🔹 پرهیز از مالش چشم و استفاده از محافظ چشمی در شب
🔹 اجتناب از قرار گرفتن در معرض نور شدید خورشید و استفاده از عینک آفتابی
🔹 مراجعه منظم به پزشک برای بررسی احتمال عود بیماری
میزان موفقیت و عوارض احتمالی جراحی ناخنک
✅ میزان موفقیت جراحی ناخنک بالا است، اما احتمال عود آن وجود دارد.
✅ عوارض احتمالی:
✔️ عفونت چشمی
✔️ خشکی و التهاب چشم
✔️ عود ناخنک (مخصوصاً در افراد جوان و کسانی که در معرض نور شدید خورشید هستند)
برای کاهش خطر عود، توصیه می‌شود که پس از جراحی از عینک آفتابی، قطره‌های چشمی و روش‌های مراقبتی مناسب استفاده شود.
پیشگیری از ناخنک چشم
🔹 استفاده از عینک آفتابی UV400 هنگام قرار گرفتن در معرض نور خورشید
🔹 استفاده از کلاه لبه‌دار در محیط‌های بیرونی
🔹 محافظت از چشم در برابر گرد و غبار و باد
🔹 مرطوب نگه داشتن چشم با اشک مصنوعی در محیط‌های خشک و آلوده
🔹 پرهیز از مالش بیش از حد چشم‌ها
سوالات متداول
۱. آیا ناخنک چشم خطرناک است؟
🔹 خیر، ناخنک معمولاً یک بیماری خوش‌خیم است، اما اگر رشد کند و روی قرنیه اثر بگذارد، ممکن است نیاز به درمان داشته باشد.
۲.آیا ناخنک چشم قابل درمان است؟
🔹 بله، درمان‌های مختلفی برای ناخنک وجود دارد، از قطره‌های چشمی گرفته تا جراحی در موارد پیشرفته.
۳. آیا ناخنک چشم دوباره عود می‌کند؟
🔹 بله، احتمال عود آن وجود دارد، اما استفاده از روش‌های جراحی پیشرفته و مراقبت‌های مناسب بعد از عمل می‌تواند احتمال عود را کاهش دهد.
۴. چه زمانی جراحی ناخنک لازم است؟
🔹 اگر ناخنک باعث اختلال در بینایی، ناراحتی شدید یا تغییرات ظاهری چشم شود، پزشک جراحی را پیشنهاد می‌کند.
نتیجه‌گیری
ناخنک چشم یک ضایعه خوش‌خیم و شایع است که به دلیل قرار گرفتن طولانی در معرض نور خورشید، گرد و غبار و باد ایجاد می‌شود. در مراحل اولیه، قطره‌های چشمی و اقدامات محافظتی می‌توانند علائم را کنترل کنند. در موارد شدیدتر، جراحی بهترین گزینه درمانی است. برای پیشگیری از ناخنک، استفاده از عینک آفتابی و محافظت از چشم در برابر عوامل محیطی ضروری است.
