کاشت انواع لنزهای داخل چشمی (IOL)
مقدمه
لنزهای داخل چشمی (Intraocular Lenses – IOLs) یکی از روش‌های نوین درمان مشکلات بینایی هستند که به‌ویژه در جراحی‌های آب مروارید و تصحیح عیوب انکساری مورد استفاده قرار می‌گیرند. این لنزها جایگزین عدسی طبیعی چشم شده و به بهبود بینایی بدون نیاز به عینک یا لنزهای تماسی کمک می‌کنند.
در این مقاله، به بررسی انواع لنزهای داخل چشمی، کاربردها، مزایا، معایب و روش کاشت این لنزها خواهیم پرداخت.
لنز داخل چشمی (IOL) چیست؟
لنز داخل چشمی یک عدسی مصنوعی است که داخل چشم کاشته می‌شود تا جایگزین عدسی طبیعی آسیب‌دیده یا معیوب شود. این لنزها معمولاً از مواد زیست‌سازگار مانند آکریلیک، سیلیکون یا پلی‌متیل متاکریلات (PMMA) ساخته شده‌اند تا بدن آن‌ها را پس نزند.
چه افرادی کاندیدای کاشت لنز داخل چشمی هستند؟
✔️ بیماران مبتلا به آب مروارید که نیاز به جایگزینی عدسی طبیعی دارند.
✔️ افرادی که به دلیل نزدیک‌بینی شدید (مایوپیا) یا دوربینی بالا (هایپروپیا) کاندید مناسبی برای جراحی لیزیک نیستند.
✔️ بیمارانی که از پیرچشمی (Presbyopia) رنج می‌برند و می‌خواهند وابستگی خود به عینک را کاهش دهند.
✔️ افرادی که دارای آستیگماتیسم بالا هستند و نیاز به تصحیح دقیق‌تری دارند.
انواع لنزهای داخل چشمی
۱. لنزهای تک‌کانونی (Monofocal IOLs)
✔️ پرکاربردترین نوع لنز داخل چشمی
✔️ تنها برای یک فاصله (دور یا نزدیک) اصلاح بینایی انجام می‌دهند.
✔️ مناسب برای افرادی که پس از جراحی مشکلی با استفاده از عینک برای مطالعه ندارند.
✔️ گزینه‌ای عالی برای بیمارانی که دچار آب مروارید شده‌اند.
✅ مزایا:
• کیفیت بالای تصویر
• مقرون‌به‌صرفه
• کاهش نیاز به عینک برای دید دور
❌ معایب:
• نیاز به استفاده از عینک مطالعه پس از جراحی
۲. لنزهای چندکانونی (Multifocal IOLs)
✔️ این لنزها امکان مشاهده هم‌زمان اجسام دور، نزدیک و میانه را فراهم می‌کنند.
✔️ برای بیماران دچار پیرچشمی مناسب است.
✔️ احتمال نیاز به عینک را به حداقل می‌رساند.
✅ مزایا:
• کاهش نیاز به عینک
• مناسب برای کارهای روزمره مانند خواندن، رانندگی و کار با رایانه
❌ معایب:
• احتمال دیدن هاله‌های نوری در شب
• گران‌تر از لنزهای تک‌کانونی
۳. لنزهای تطبیقی (Accommodative IOLs)
✔️ مشابه لنزهای طبیعی چشم عمل کرده و می‌توانند فاصله‌های مختلف را تنظیم کنند.
✔️ عملکردی بهتر نسبت به لنزهای چندکانونی دارند.
✅ مزایا:
• ایجاد دید طبیعی‌تر نسبت به لنزهای چندکانونی
• کاهش نیاز به عینک برای مطالعه و کارهای نزدیک
❌ معایب:
• گران‌قیمت‌تر از انواع معمولی
• کارایی آن‌ها ممکن است در طول زمان کاهش یابد
۴. لنزهای توریک (Toric IOLs) برای اصلاح آستیگماتیسم
✔️ مناسب برای بیمارانی که علاوه بر آب مروارید، آستیگماتیسم نیز دارند.
✔️ به اصلاح انحنای نامنظم قرنیه کمک می‌کند و دید واضح‌تری ایجاد می‌کند.
✅ مزایا:
• بهبود دید بدون نیاز به عینک اصلاحی آستیگمات
• مناسب برای رانندگی و فعالیت‌های روزمره
❌ معایب:
• هزینه بالاتر نسبت به لنزهای تک‌کانونی
• نیاز به تنظیم دقیق محل کاشت لنز در حین جراحی
۵. لنزهای فیکیک (Phakic IOLs)؛ گزینه‌ای برای اصلاح عیوب انکساری شدید
✔️ برای بیمارانی که نزدیک‌بینی یا دوربینی شدید دارند و برای جراحی لیزیک مناسب نیستند.
✔️ در این روش، عدسی طبیعی چشم حفظ شده و لنز در قسمت جلوی عدسی طبیعی (در اتاق قدامی) یا پشت عنبیه (در اتاق خلفی) کاشته می‌شود.
✅ مزایا:
• گزینه‌ای مناسب برای افراد با شماره چشم بالا
• اصلاح دائمی دید بدون نیاز به برداشتن عدسی طبیعی
❌ معایب:
• احتمال ایجاد آب‌سیاه یا افزایش فشار داخل چشمی در برخی بیماران
مراحل جراحی کاشت لنز داخل چشمی
🔹 ۱. معاینه دقیق چشم‌پزشکی برای تعیین نوع مناسب لنز
🔹 ۲. بی‌حسی موضعی با قطره‌های چشمی
🔹 ۳. ایجاد برش کوچک روی قرنیه برای ورود لنز
🔹 ۴. کاشت لنز داخل چشم
🔹 ۵. بسته شدن برش (بدون نیاز به بخیه در بیشتر موارد)
🔹 ۶. بازیابی تدریجی بینایی در چند روز پس از عمل
⏳ مدت زمان جراحی: ۱۵ تا ۳۰ دقیقه
دوره نقاهت: ۱ تا ۲ هفته
مراقبت‌های پس از کاشت لنز داخل چشمی
✅ استفاده از قطره‌های آنتی‌بیوتیک و ضدالتهاب طبق دستور پزشک
✅ اجتناب از فشار آوردن به چشم و مالیدن آن
✅ استفاده از عینک محافظتی در برابر نور شدید و گردوغبار
✅ پرهیز از فعالیت‌های سنگین و شنا تا زمان بهبودی کامل
✅ مراجعه به معاینات منظم چشمی
سوالات متداول درباره کاشت لنز داخل چشمی
۱. آیا کاشت لنز داخل چشمی دائمی است؟
✔️ بله، این لنزها برای استفاده دائمی طراحی شده‌اند و نیاز به تعویض ندارند.
۲. آیا پس از کاشت لنز داخل چشمی نیازی به عینک خواهم داشت؟
✔️ بستگی به نوع لنز دارد؛ با لنزهای چندکانونی و تطبیقی، نیاز به عینک بسیار کم خواهد بود، اما در برخی موارد همچنان ممکن است نیاز باشد.
۳. آیا عمل کاشت لنز درد دارد؟
✔️ خیر، جراحی با بی‌حسی موضعی انجام می‌شود و بیمار دردی احساس نمی‌کند.
۴. آیا لنزهای داخل چشمی می‌توانند باعث عوارض شوند؟
✔️ در موارد نادر، عوارضی مانند خشکی چشم، التهاب، افزایش فشار چشم یا تاری دید ممکن است رخ دهد که با پیگیری‌های پزشکی کنترل می‌شود.
نتیجه‌گیری
🔹 لنزهای داخل چشمی یک روش مؤثر برای اصلاح عیوب انکساری و درمان آب مروارید هستند.
🔹 انواع مختلفی از لنزها وجود دارند که بسته به شرایط بیمار و نیازهای بینایی، تک‌کانونی، چندکانونی، تطبیقی، توریک و فیکیک انتخاب می‌شوند.
🔹 جراحی کاشت لنز کم‌تهاجمی و سریع است و با رعایت مراقبت‌های پس از عمل، بیمار می‌تواند بینایی شفافی داشته باشد.
